2016 ж. 26 қазанда сағ. 16.00-де Ә. Қастеев атындағы ҚР Мемлекеттік өнер музейі Қадыржан Хайруллиннің «Көкжиектегі уақиғалар желісі» атты жеке мерейтойлық көрмесін ұсынады.Экспозицияда суретшінің 1989 ж ж ылдан 2016 жылға дейін жасаған 40-тан астам кескіндемелік туындысы бар.Көрме 15 қарашаға дейн жалғасады.
«Көкжиектегі уақиға желістері» – көрікті табиғатқа кенептің ең қарапайым бұрышы тиген оғаш әлемнің образы. Мұнда алма, жалаңаш әйелдің тұлғасы, суретшінің натюрморттарының аударылып-төңкерілген фрагменттері мен сағаттың майысқан циферблаты тапталып жатқан қала жолдарының бойындағы көше қиылыстарында ары-бері ағылған машиналарға басты орын берілген. Уақыт мәңгіге жоғалатын (ешкімге бағынбай) Сальвадор Далидің картинасы туралы да, Стивен Хокингтің қара тесігі туралы да еске салғандай. Мұндағы ар жағында ештеңе жоқ (бақылаушы үшін) «уақиғалар желісі» – өмірдің шынайы мақсатын көріп, білуге мүмкіндік бермейтін күнделікті тіршіліктегі ұшы-қиырсыз қарбалас.
Қадыржан Хайрулин бүгінгі таңда натураны нақты қолданудан бастап абсолюттік жалпылауға дейінгі амплитудада жұмыс істейді. Бұл оған кескіндеме мен декоративтік матада заттанған бейнелердің түрлі түсті палитрасын жасауына жол ашады. Мұнымен қоса, қандай стильде жазса да, суретші картинаның бетіндегі емес, қарапайым ғана көз шолғыны астындағы астарлы мәнін ашуды мақсат еткен. Оның шығармаларының тұла бойы нақты тұлғалар, заттар, құбылыстар ғана емес, адамзаттық және ғарыштық тіршіліктің категорияларымен және заңдарымен байланысты проблемалар да толғандыратын кескіндемеші мүддесінің сан алуандығын айғақтайды.
Басты кейіпкері – бір-біріне ұқсамайтын әр түрлі заттар бірге жүретін орындық бейнеленген нағыз реалистік тұрғыдағы кескіндемелер топтамасы суретшінің шығармашылығындағы қызықты кезеңін қамтиды. Бұл орындық – мүлдем жарымжан, жоқ адамды кейіптейді. Кейде ол туралы қалпақтан немесе бөтелкеден, кейде тақтай еден мен қабырғадағы картинадан дерек аламыз. Орнындықтың өзі-ақ ақпар береді: ол тұтас ағаш (веналық) немесе жұмсақ орындықты болуы да мүмкін. Бұл заттық белгілер – көзге көрінбейтін корольдің ролін атқаратын нөкерлері іспетті.
Абстракция суретшіні толғандыратын жоғары дәрежелі жанама құбылыстар туралы айтуға болатын түстік және сызықтық үйлесімдері бар образдар жасауға мүмкіндік береді. Ол таза күйінде суретші статика мен динамиканың, тұрып қалу мен орындалудың, өзгеріс пен тұрақтылықтың бейнелі баламаларын ойнататын «Сызық және дақ» топтамасында көрініс тапқан. Бұл суреттер пайым тыныштығына алып келеді. «Отпен ойнауда» қара мен қызыл, суық пен жылы, қараңғылық пен ыстық жарық күреске түседі. Осындағы образбен бірге қатты мазасызданасыз.
Негізінде өзінше бейнелік билингвизм жатқан композициялар да ұшырасып қалады: шартты фигуративтілік ойдың символикасын көрсететін абстрактылы сызықтық-түстік кеңістікке ойысқан. «Су да мені бауырына тартты» топтамасындағы балықтардың сұлбасы Иона туралы інжілдік сюжетті еске түсіреді. «Күйректік» композициясында алтын түстес топырақ пен арықтың қара ойықтары фонында фигуралардың мөлдір сұлбалары көрінеді (адам – табиғат пен мәдениеттің перзенті), самғап ұшқан алтын түсті зырылдауық конусты жасыл дискілер көбінесе адамның табиғат пен әлеуметтік өмірдің шырмауынан болмыс руханиятын ұғынуға ұмтылған сәтсіз талпыныстарын еске түсіреді.
Екі бетте бірде анық образдық ойларды, бірде күрделі бейнелі жұмбақтарды бере алатын осы суретші туралы айтып шығу оңай емес. Оның шығармашылық жолы, сөз жоқ, терең де кеңінен зерттеуді қажет етеді.