Байланыс пен интернетті монополиясыздандыру: шындық па әлде миф пе? (жалғасы)
(материалды Байланыс және цифрландыру ұлттық қауымдастығы дайындаған)
Өткен шығарылымда Ұлттық байланыс және цифрландыру қауымдастығы (NACC) Байланыс және интернет нарығын монополиясыздандыру жөніндегі комиссия бастаған жұмыс туралы айтты. ҚҰАО саланың өзін және бәсекелестікті дамытуға жауапты тиісті мемлекеттік органдардың бастамаларына ескертулер түрінде арнайы ұсыныстар дайындады. Назарларыңызға дайындалған пікірлерді ұсынамыз.
Kcell мен Tele2 біріктіру кезінде олардың желілерін оңтайландыру және біріктіру арқылы оң нәтижеге қол жеткізу мақсаты қойылды, бұл көрсетілетін телекоммуникация қызметтерінің сапасын арттыруға мүмкіндік береді. Алайда 3 жылдан бері ұялы байланыс операторларының желілерін біріктіру жүзеге асырылмаған.
Шешім ретінде Б.Мусин топтың ұялы байланыс операторларының бірін бәсекелес нарыққа шығару арқылы «Қазақтелеком» АҚ компаниялар тобын монополиядан шығаруды ұсынды. Дәл сол компанияға Kcell айналады деген пікір бар.
5 сәуірде-ақ Премьер-министр А.Смайылов ICRIAP-ке «Самұрық-Қазына» ҰӘҚ-мен бірлесіп, бір апта ішінде бұл мәселе бойынша ұсыныс енгізуді тапсырды, бірақ мамыр айының ортасына қарай қандай компанияның әкелінетіні әлі белгісіз. бәсекелес нарық. Бұл ретте жаңа ойыншылардың пайда болуы туралы мүлде айтылмайды.
Бүгінгі таңда шағын операторлар кабельдік каналдарға қол жеткізуде және олардың байланыс желілерін тартуда қиындықтарға кезігуде, өйткені кабельдік каналдардың негізгі бөлігі баланста және оны «Қазақтелеком» АҚ басқарады. Осылайша, «Қазақтелеком» АҚ «соңғы миль» ретінде халыққа Интернетке қосылу қызметін ұсынуға дайын орта және шағын провайдерлердің дамуын шектей алады.
Мәселені шешу үшін ICRIAP бірқатар түзетулерді, соның ішінде электрондық өтініш беруді және қызмет көрсетуден бас тарту негіздерінің нақты тізбесін анықтауды заңнамалық тұрғыдан қамтамасыз етуді ұсынады. Сонымен қатар, негізсіз бас тартуға шағымдар түскен жағдайда, «ГРС» РМК техникалық аудит жүргізуге рұқсат беру керек, оның нәтижелері бойынша уәкілетті орган бұзушылықтар анықталған жағдайда ұйғарым беруге құқылы. Бұл ретте кабельдік канал қызметін көрсетуден негізсіз бас тартқаны үшін оператордың әкімшілік жауапкершілігін күшейту ұсынылады.
Бұл эксклюзивті қызметті электронды форматқа көшіруге Ұлттық байланыс және цифрландыру қауымдастығы (NACC) толық қолдау көрсетеді. Оны «Азаматтарға арналған үкімет» мемлекеттік корпорациясы» КЕАҚ халыққа қызмет көрсету орталықтары арқылы көрсету керек деп есептейміз.
Сонымен бірге, біздегі мәліметке қарағанда, осы уақыттың ішінде кей жерлерде кабельдік құбырлар мүлдем ескірген. Қазір ол іс жүзінде жоқ. Сондықтан мұндай жерлерде ол әрқашан дерлік нөлден салынады. Осыдан сұрақ туындайды: мұндай жағдайларда мұндай қызмет қажет бола ма? Қажет болса, ол кімнің есебінен жүргізілсе, төселсе кімге берілуі керек? Мұндай жағдайларда «артықшылықтар» беріледі ме? Өйткені, олар қымбатқа түседі. Бұл мәселені нақты түсініп, тез арада шешу қажет деп есептейміз.
Кейбір ірі байланыс операторлары орта және шағын интернет-провайдерлердің дамуын ынталандырмайды, оларға ынтымақтастықтың қолайсыз шарттарын ұсынады. «Қазақтелеком» АҚ дилерлік келісімнің қолайсыз шарттарына байланысты телекоммуникация нарығының дамуына және халықты телекоммуникация қызметтеріне қолжетімділікпен қамтамасыз етуге кері әсерін тигізетін орта және шағын интернет-провайдерлердің дамуына кедергі жасау фактілері бар (828 SNP, 0 қосылды). Бұл өз кезегінде Елбасының телекоммуникация нарығын дамыту және халықты интернетке қолжетімділікпен қамтамасыз ету жөніндегі тапсырмасын ойдағыдай жүзеге асыруға кедергі келтіруде.
Ауылдардағы шағын байланыс операторлары үшін «Қазақтелеком» АҚ және «Транстелеком» АҚ желілеріне кіру бағасын заңнамалық тұрғыдан реттеу және шағын операторларға электр бағандарына желілерді тартуға жағдай жасау бұл мәселені шешеді.
Біздің білуімізше, қазіргі уақытта байланыс операторлары үшін шалғай ауылдарды интернетпен қамтамасыз ету толықтай тиімді емес. Өз қаражатына салынған станциялар екі жылда ескіреді. Мұндай ауылдардың тұрғындары жиі аз, олардың жасы үнемі өсіп отырады, бұл мұндай кәсіпорындардың одан әрі табыстылығына әсер етеді.
NACC белгілі болғандай, қолданыстағы заңнамаға сәйкес 3G және 4G форматындағы байланыстың сапасын 10 мыңнан астам адам тұратын елді мекендерде, сондай-ақ облыс орталықтарында байланыс операторлары қамтамасыз етуі тиіс. Елді мекендерде 10 мың тұрғын тұратын болса, операторлар халықты тек 2G байланысымен қамтамасыз етуге құқылы. Осыны түзету үшін тиісті мемлекеттік органға жоғарыда айтылғандардан басқа барлық мүдделерді ескере отырып, заңнамаға түзетулер енгізу, сондай-ақ ауыл тұрғындарын сапалы байланыспен қамтамасыз етуге бағытталған қолданыстағы арнайы бағдарламаларды кеңейту немесе кеңейту қажет немесе спутниктік Интернет байланыс пішіміне ауысу керек.
Сонымен қатар, жергілікті атқарушы органдар қай ауылда қалыптасқан жағдайдың жақсаратынын білмегендіктен, операторлардың лицензиялық міндеттемелерін әкімдіктермен келісу ұсынылады. Сонымен қатар, операторлар үшін көзделген шығындарды операторлар басқа табысты халық тығыз орналасқан облыстар мен аудандарға бөлмейтіндей етіп, тиісті өңірден алынған кіріске пропорционалды түрде өңірлерге бағытталатындай міндеттемені көздеу ұсынылады.
Заңды түрде ұлттық ресурс ретінде айқындалған және толық болып табылатын радиожиілік спектрін қамтамасыз ету мәселесіне қатысты жиіліктерді бөлудің ашықтығын, сондай-ақ тиімсіз пайдаланылған радиожиіліктерді алып тастауды қамтамасыз ететін аукцион механизмін өткізу ұсынылды. Мысалы, Нұр-Сұлтанда бүгінде еркін жиіліктер жоқ, шығарылған радиожиіліктердің басым бөлігі «Қазақтелеком» АҚ тобына тиесілі, бұл өз кезегінде нарыққа жаңа ойыншылардың шығуын мүмкін емес етеді.
Бұрын ICRIAP әрекет ету тәртібіне өзгерістер енгізумен айналысқан. «Жиілік белдеулерін, радиожиіліктерді (радиожиілік арналарын) тағайындау, радиоэлектрондық жабдықты пайдалану және жоғары жиілікті пайдалану қағидаларын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрінің 2015 жылғы 21 қаңтардағы No 34 жиілік құрылғылары, сондай-ақ азаматтық электрондық жабдықтың электромагниттік үйлесімділігін есептеу» радиожиілік спектрін беру (пайдалану құқығын беру) бойынша аукционды ұйымдастыру және өткізу бөлігінде.
Осылайша, кепілді жарнаны – лоттың бастапқы бағасының 50%-ына тең, бірақ 80%-дан кем емес, заңды тұлға қатысушысы аукционға қатысу үшін төлейтін ақша сомасын көздейтін түзетулер ұсынылды.
NACC лоттың бастапқы бағасы RFS пайдаланғаны үшін жылдық төлемнен бес есе төмен болмауы керек деп санайды. Оның үстіне бұл құн ICRIAP-пен дәлелденбеген және тиісті есептеулерсіз ұсынылған. Осыған орай, лоттың бастапқы бағасы уәкілетті орган алқасының шешімімен белгіленуі тиіс деп белгілеуді бұрын ұсынған болатынбыз.
Украинадағы оқиғалар телекоммуникация саласында бәсекелестіктің не үшін қажет екенін анық көрсетеді. Осындай қиын жағдайда да Украинаның барлық санаттағы тұрғындары Интернетке қол жеткізуге мүмкіндік алады.
Бұл сапалы қызмет көрсетуге қабілетті ондаған компаниялардың, соның ішінде трафик алмасу пункттерінің көптігі бар кең жолақты байланысының арқасында мүмкін болды.
ҰАО-ның пікірінше, уәкілетті орган нарықтың өзінде ғана емес, сонымен қатар тиісті бөлімшеде (Телекоммуникациялар комитеті) бәсекелестікті дамытуы керек, атап айтқанда, Комитетке түйінді, мәселелерді ескере отырып, жергілікті жерде шешім қабылдау құқығын беруі керек.
Бізде бүгін не бар? Тек «Қазақтелекомның» 28,8 пайызы мемлекет меншігіне қайтарылған. Осы мақсатта Қазақстан Үкіметі «Қазақтелеком» акционерлік қоғамының жекелеген мәселелері бойынша тиісті қаулы қабылдады.
2022 жылғы 16 наурыздағы «Жаңа Қазақстан: жаңару мен жаңғыру жолы» атты соңғы жолдауында Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев әділ және ашық бәсекелестікті қамтамасыз етудің маңыздылығын атап өтті. Ол «экономикада да, саясатта да барлық жасанды монополияларды біржола жоюды» тапсырды. Елбасы атап өткендей, «Халықтың әл-ауқатының өсуі тек шынайы бәсекелестік жағдайында ғана мүмкін болады».
Байланыс және цифрландыру ұлттық қауымдастығы Қазақстанда телекоммуникация саласын монополиясыздандыру бойынша жүргізіліп жатқан жұмыс акциялардың бақылау пакетін берумен ғана аяқталмайды және жұмыс істемеген Радиожиілік жөніндегі ведомствоаралық комиссия ретінде ұмыт қалмайды деп үміттенеді. 1 триллион теңгені құратын айналымы бар жеткілікті табысты нарықта нағыз жаңа ойыншылардың пайда болуының нәтижесі болды. .